Astma (Astım): Bir Aşırı Duyarlılık Hikayesi

Çağımızda astım kelimesi o kadar çok kullanılıyor ki artık “Okulu astım!” diyen çocuklara bile “vah, vah okulunda astım olmuş” diye yanıtlar bile alınabilir gibi geliyor bana (tamam kötü bir espiriydi).

Astım uzun süren iltihabi bir solunum yolu hastalığı olup akciğerlere giren çıkan hava akımını belli derecelerde engeller. Solunum yolunun bu iltihabı farklı çeşitteki hücre, hücresel maddeler ve sitokin adındaki savunma sistemine ait aracılar ile meydana gelir. Bu iltihap tekrarlayan ve dirençli solunum yolu daralmalarına neden olur ve buna bağlı olarak özellikle geceleri ve spor sonrası hırıltı, solunum sıkıntısı, nefes darlığı ve öksürük meydana gelir. Aslında burada bir aşırı duyarlılık söz konusudur. Yani diyelim ki mahallemize bir hırsız veya ona benzer bir yabancı girdi. Bu kişiyi kontrol altına almak için her ne kadar beş güvenlik görevlisi yetecek olsa da, vücut 50 tane gönderir ve yetmiyormuş gibi ellerine ikişer adet roket atar verip, hepsini sonuna kadar kullanmasını emreder. Haliyle ortalık karışır.

Vücudun cevabı, yabancının yaratacağı olası sorundan çok daha yıkıcıdır. Güvenlik görevlilerinin (savunma sistemi) yanıtında caddelerin asfaltı bozulur (solunum yolları daralması), binalar yola doğru yıkılır (solunum yolu ödemi) ve park edilmiş arabalar üst üste ve yan dönmüş şekilde caddeyi tıkar (solunum yolunda salgı tıkaçları). Mahalle sakinleri (normal hücreler) tabi bu aşamada normal yaşamlarını sürdürmek için ekmek gibi gıdaya ihtiyaç duyarlar (oksijen) ve çöplerinin toplanması gerekir (karbondioksit). Mahalleye fırın aracı ve çöp arabası görevlerini yapmaya çalışırken mahalleye giriş çıkış yaparlar, ancak yollar daralmış ve engel dolu olduğundan çok zorlanırlar (solunum sıkıntısı). Mahalle sakinleri ihtiyaçlarını zor karşıladıklarından sıkıntı içindedirler (oksijensizlik). Hele mahallede pazar gibi bir etkinlik söz konusu ise artan hareketlilik nedeniyle (spor, hareket) işler iyice karışır çünkü ihtiyaç daha da artmıştır (oksijen ihtiyacı artar).

Bu aşırı duyarlılığı çözmek için yönetim karar alır ve müdahale edilir (tedavi). Güvenlik görevlilerinin aşırı duyarlılığı eğitim ile azaltılır (ilaçlar) ve uzun süre bu yaklaşım ile yolların giriş çıkışları temizlik ve onarım sonrası normal seviyesine gelir (iyileşme).

Astım ile ilgili ilginç veriler de söz konusudur. Örneğin kızamık, hepatit A ve verem gibi hastalıkları geçirenlerde astım daha az görülmektedir. Buna ilaveten abi, abla, kardeş ilişkileri içinde olan ve kreşe giden çocuklarda astım daha az görülmektedir. En son olarak antibiyotik kullanımı daha az olan çocuklarda astım olasılığı azalmaktadır.

“Son”

Dr. Gökhan Mamur

http://www.gokhanmamur.com/alerji_savunma_sistemi.html